İki aydır elimde olan kitabın yazarı, Sanat Başkaldırır Jeanette Winterson‘ a ait sanatın ruhuna parlatıyor.. Yazar, yazı ve dil üzerinden ilerlemiştir. Fakat sanat dallarından görsel sanatlar ve müziğe de yer ayırmıştır. Yazar adeta okuyucuyla bir kafe de muhabbet ediyor. Okurken yazımın başlığının sanatın devrimci yanı olması gerektiği yankılanıyordu. İyi okumalar.
Ortaokulda tarih dersinde karşılaştığım inkılap kelimesi beni kendine hayran bırakmıştı. Sanatla birlikte bu kelime sentezlenince ortaya biraz ateş topu çıkartsa da sanatçılar, eserlerle ve tarihten edindiğim izlenimler bu tezimi kanıtlamaktadır.
Sanatçı bir şeyler fark eder ve herkesten önce fark edendir ki bu nedenle genel izleyici kitlesinin o günü görüşünden daha ilerdeki günleri görebilmektedir. Bu nedenle artık anlaşıl(a)mamasını olağan bir durum olarak kabul görebiliyorum.
KALICILIK
Hakikat var olandan elimizde kalan öz ise dönüp baktığımızda ilk insan bugüne konuştuğumuz olgulardan biri sanattır. İnsanla başlamış, insanla bitecektir. Sanatın amaçlarından biri de burada açıklık kazanıyor; hakiki olmak; özgünlüktür Hakiki misiniz?
”…ben modaya aldırmam, yalnızca kalıcı olanla ilgilenirim. Eğer kitaplar, müzik ve resimler zamana kayıtsız kalmaktan şikayetçi değilse, ben de olmam.” Jeanette Winterson
SERMAYE VE SANAT
Meta olarak sanata vurgu yapılıyor. Bu bölümde şu üç kavram bana eşlik etti; müzelerin günümüzdeki işlevi, reklam ve karar mercileri. En önemlisi gün geçtikte müzeler veya koleksiyonerler eserlerin rengini, sesini görüp duymuyor. Her şeyden önce paranın rengine dokunmayı daha ön planda tutuyor. Ya sizler en son ne zaman öylece durup bir güzelliği ya da çirkinliği incelediniz?
”Bana hayranlık duy”, bakma edimlerimizin büyük çoğunluğunun alt metnidir.” Jeanette Winterson
Benzer şekilde medya kanallarına baktığımızda durum değişiklik göstermemektedir. Popüler kültür ile çabuk tüketim haline gelmiş sanat değeri taşımayan çalışmalar eser başlığı altında yorumlanmaktadır. Dahası bu medyumnların üzerine bir de sanat camiası ile karar verirciler eklenir.
YAŞAMIN DÖNÜŞÜMÜ
Sanat çevresi içinde olanlarımızın sıklıkla karşılaşabileceği ”Sanata ne oluyor?” sorusu büyük bir kaçıştır. İlk olarak sanatın yüzyıllardır kalıcılığını aynı şekilde sürdüğünü fark etmeliyiz. İkincisi şekil değitiren hayatlarımızdır. Bu hayatın içindeki yerimizi biz belirleyebiliriz.
Sonuç olarak yaşamlarımızın olağan değişimine müdahale edemeyeceğimiz için bu değişimde ne kadar etkilendiğimizin bilincine ulaşmak gerekiyor.
”Yıllar önce çok sağlam bir şarap mahzeni olan bir borsacıyla birlikte yaşarken ona şarapları nasıl öğrenebilirim diye sormuştum. ” İçerek” demişti. Jeanette Winterson
SANATTA DİL
Yeniden tanımlandığımız, yorumlandığımız her durumda farklı bir algı boyutu geliştiriyoruz. Böylece bu süreçlerin içinden geçerek içkin bir sistemle çağın karmaşıklığını dile döken düzene sahip oluyoruz. Sonrasında sanatçı çağının azınlığı haline döüşmüştür. bir grup milyonun içinde kendiyle özdeşleşmiş bir azınlık… Kalıcı sanatçılar hayatı taklit ederek değil öngörerek ilerlerler. Bu özdeşleşme sonrasında sanat dışarda kimseyi bırakmaz ve kimsenin seviyesine inemez artık. Onun istediği manzaranın keyfini sürmektir. Çivisi çıkmış bir dünyaya uyum sağlayamamak ruhsal bir rahatsızlık olmasa gerek.
Bildiğiniz yabancı dillerde başlangıçta güzel bir sohbete girişte ne kadar zorlandığınızı göz önüne getirelim. O dilin zihinsel alışkanlıklarına ne kadar hakimiz? Bir yerlerde sözcükler değiştiğini anda anlam bütünlüğünü kırmaktayız. Bir eseri bir kelime ile tanımladığımızda izleyisinde fenomenolojik olarak farklı görüntüler sunabilirken, isimsiz işlerde izleyiciyi kendi başına bırakabiliyoruz. Sanatçılar olarak tuhaf insanlarız.
” Beni endişelendiren, medyanın, gudubet bir refakatçi misali o irikıyım varlığını izleyiciyle sanatın arasına sokup gerçek anlamda yakın karşılaşmaların oluşmasını engelemesi. Televizyonu kapatın ve tüyün.” Jeanette Winterson
Sonuç olarak 1997 yılında yazılın bu cümlelerde şu an yazarın dolaylı olarak beklediği senaryoyu yaşıyor gibiyiz.
” Parçalara ayırabileceğiniz tek şey kendi inşanızdır.” Jeanette Winterson