Epikuros (M.Ö 341-270)
Yunan adası Sisam’ da dünyaya gelen Epikuros, Atina’ da satın aldığı bir bahçede eğitim verdiği için okulun adı Bahçe olarak geçmektedir.
Ona göre felsefenin amacı, daha iyi bir hayata ve mutluluğa ulaşmaktır. Epikuros felsefesi hazcılık (hedonizm) olarak tanımlanabilecek bir ahlak felsefesidir. Hayatımızın çoğunu muhtemelen ulaşamayacağımız şeyleri elde etmek için çabalayarak geçirmemeyi önerir. Epikurosçu anlayışa göre, arzulanan şeyin basitliği ölçüsünde o şey için harcayacak zamanımız ve enerjimiz olur.
Epikuros hazcı etiğinde, hazzın miktarının artırılması fakat asıl amaç olan acıdan uzak olmak olduğu savunulur. Bu hazcılık nitelikseldir.
a. Hem doğal hem zorunlu arzu( yeme- içme)
b. Doğal ama zorunlu olmayan arzu(cinsel arzular)
c. Ne zorunlu ne de doğal olan arzu (zenginlik ve lüks isteği)
Epikuros’ a göre isteklerimizin kimi doğal, kimi zorunlu, kimi her ikisi de değildi. Düşüncesine göre mutlu bir yaşamın amacı, bedenin sağlığı ve ruhun rahatlığını aramaktır. Epikuros’ a göre insan zevki ancak onun yokluğunda acı duyduğunda hatırlamaktadır. Tabii ki burada ilk bulduğun zevke de koş demektedir: Sonuçta birçok acının kaynağı da zevklerdir. Bu arzular gelip geçicidir. Bedensel hazların peşinde koşanların acı çekmesi kaçınılmazdır.
” İnsanı mutlu kılan: akla uygun ve sade alışkanlıklar, arayacağımız ve sakınacağımız şeyleri iyice ölçebilen, ruha rahatsızlık veren yanlış anlayışları söküp atabilen bir akıldır.”
Bu durumda bilgelik mutlu bir yaşamın, hem nedeni hem sonucu olmaktadır.
Epikuros psikolojisinde, tanrının yaratma kavramını kabul etmez. Tanrılar kendi kendine yetebilirlerken durup dururken neden insanı ve evreni yaratsınlar, böyle bir yükün altına girsinler diye düşünmektedir. bu bağlamda Epikurosçu düşünceden kötülükler tanrıyı yalanlar.
Epikuros’ a göre bu dünyadakilerin mutsuzluğunun nedeni; ölüm, kader ve tanrı hakkındaki yanlış inançlarıydı. Bu temelsizlik buna sebep olmaktaydı.
Ben Varsam Ölüm Yok; Ölüm Varsa Ben Yokum
Bilge kişinin ölümden korkarak yaşamayacağını savunarak materyalist bir anlayış göstermektedir ve bu anlayış insanlar kader, tanrı ve ölüm korkusundan kurtarır. Bu görüşün altında madde vardır: Evrenin her zaman olduğu gibi olduğu, şimdi ve sonrasında da bu şekilde var olacaktır. Dünya maddeden oluşmuştur ve biz bu maddeleri duylarımızla algılarız. Kimi madde bileşik, kimi bunu meydana getiren elemanlardır. Dünya sonsuzdur demektedir. Epikuros’ un varlık anlayışı doğa felsefesinden beslenir diyebiliriz. Bu düşüncesine göre de;
a. Var olmayan bir şeyden hiçbir şey meydana gelmez.
b. Hiçbir şey var olmayana doğru yok olmaz.
c. Evren hep böyleydi ve böyle kalacak.
Özetleyecek olursak Epikuras’ a göre, bilgi kuramında da ahlak kuramında da ben merkezci( hazcı) bir yapı ile karşılaşırız. Bu hazcı anlayış sadeliği savunur.
KAYNAKÇA
Felsefenin Kısa Tarihi, Nigel Warburton
Felsefenin Kısa Tarihi, Otfrried Höffe
Düşünce Tarihi, Orhan Hançerlioğlu
Felsefenin El Kitabı, Selahattin Hilav
Diğer yazılar için Mecmua İstanbul